Baza wiedzy - Artykuły psychologiczne online

Każdy z nas w jakiś sposób jej zasmakował. Zwykle przed nią uciekamy, boimy się jej lub wstydzimy. Choć są i tacy, którzy o nią zabiegają..., bo czasem dobrze wsłuchać się jedynie w siebie. „Samotność to taka straszna trwoga..." - śpiewał Ryszard Riedel. Czy rzeczywiście jest aż tak bezwzględna i przerażająca? Czy naprawdę przynosi tylko to , co bolesne i złe? Samotność nie jedną ma twarz. Zechcesz poznać jej pełnię?

Chyba każdy z nas nosi w sobie pewną idealną wizję Bożego Narodzenia, dziwnie bliską tej z reklam kawy: elegancko ubrana rodzina wręczająca sobie wytworne prezenty, czyste, roześmiane dzieci, nieskazitelne, lecz ciepłe wnętrza. Nie czuć tu gotującego się w kuchni bigosu, nie widać stosów tłustych naczyń do umycia, nie słychać podniesionych głosów członków rodziny, którzy nie wytrzymali świątecznego napięcia.

Wolne i nieszukające partnera, są pewne siebie, o klarownych poglądach i oddane swojej pasji - tak kreowany obraz polskich singielek jest zazwyczaj zabiegiem autoprezentacyjnym. Ten obraz dotyczy wyłącznie singielek, które świadomie godzą się ze swoją sytuacją życia w pojedynkę. Kobiety wciąż poszukujące partnerów różnią się od tych rezygnujących z życia w związku pod względem takich cech jak wiek, czas poświęcony na hobby, orientacja seksualna czy względnie stałe cechy indywidualne. Sprawdziła to magistrantka Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej we Wrocławiu.

Wiele samotnych osób przekonuje siebie i cały świat, że o niczym tak bardzo nie marzy, jak o tym, by znaleźć stałego partnera, człowieka, którego będą mogli obdarzyć uczuciem i zaufaniem. Jednakże każda ich znajomość, która potencjalnie mogłaby przerodzić się w związek kończy się niepowodzeniem, rozczarowaniem i niejasnym uczuciem, że coś robią nie tak. Psycholog John Aiken wskazuje na osiem barier, które skutecznie blokują możliwość związania się z drugim człowiekiem, a ludzi samotnych szukających partnera, potykających się o te przeszkody określa mianem „wolni ale zajęci".

Tworzenie wyobrażonych postaci przez osoby dorosłe może łagodzić samotność. Myślenie o dobrym towarzyszu obdarzonym nadnaturalną mocą zmienia sposób postrzegania trudnej sytuacji, a także ochrania przed negatywnymi skutkami traumy - dowodzą badania SWPS w Sopocie. Dr Aleksandra Niemyjska, psycholog z SWPS w Sopocie, sprawdziła czy radzenie sobie z samotnością może dokonać się bez realnej obecności drugiej osoby. Dotychczasowe obserwacje wskazują, że samotność sprzyja tworzeniu zastępczych więzi - przywiązywaniu się do zwierząt domowych, a także do przedmiotów.

Współczesny singiel nie ma łatwo. Cokolwiek by zrobił, będzie źle. Wyzna, że rozpaczliwie pragnie znaleźć swą drugą połówkę - usłyszy, że jest żałosny, że powinien cieszyć się wolnością. Powie, że chce cieszyć się wolnością - dowie się, że jest egoistą. Albo że nikt go nie chce. A wszystkiemu winna kultura. To zmiany kulturowe sprawiły, że współczesnej kobiecie mężczyzna nie jest już do szczęścia potrzebny. Bez niego nie tylko może się utrzymać, ale też, żyjąc samodzielnie, z łatwością zrobi karierę i osiągnie sukces.

To, czy ma się chłopaka lub dziewczynę w okresie dorastania, płeć rówieśników, którymi się ktoś otacza, poziom lęku przed odrzuceniem, czy kompetencje relacyjne - m.in. od tych czynników zależy to, czy dana osoba będzie w dorosłym życiu żyła w związku czy w pojedynkę - wynika z badań dr Katarzyny Palus z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza.

Single to osoby, dla których najważniejszą wartością jest wolność i niezależność w każdym obszarze życia - powiedziała PAP dr Julita Czernecka, autorka książki "Wielkomiejscy single", która ukazała się nakładem wydawnictwa Poltext. Dr Julita Czernecka z Zakładu Socjologii Płci i Ruchów Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego w swojej pracy doktorskiej badała życie łódzkich i warszawskich singli. Na tej podstawie napisała książkę "Wielkomiejscy single".

Powody, dla których człowiek wybiera życie w pojedynkę, mogą być bardzo różne. Bywa, że to los lub inni ludzie podejmują tę decyzję za niego. Jednak niezależnie od tego, co jest przyczyną życia bez partnera/partnerki, taki człowiek może powiedzieć o sobie, że jest singlem. Obecnie określenie to jest bardzo popularne, w niektórych kręgach napawa dumą, dodaje prestiżu i świadczy o wysokiej samoocenie. Określenie singiel/singielka jest swoistego rodzaju etykietą, do której nic już nie trzeba dodawać.

Nikt nie chce się przyznać do swojej samotności. Znajomym zawsze mówimy, że jesteśmy singlami, czy po prostu potrzebujemy więcej przestrzeni. Jednak nie każdy nam jest w stanie w coś takiego uwierzyć. Prawda i tak wyjdzie na jaw. Single (ang. stanu wolnego, pojedynczy) to określenie dla pokolenia głównie 25-35 latków. Żyjących szybko, często robiących karierę zawodową, nie przejmujących się wydatkami i żyjących z dnia na dzień.

Samotność nakłada różne maski. W zależności od tego, gdzie leży jej przyczyna, będzie się różnie manifestować. Samotność może się skrywać za niską samooceną, depresyjnym nastawieniem do świata czy ciągłym poszukiwaniem potwierdzenia siebie w oczach innych. Tak jak istnieje wiele czynników składających się na samotność, tak i wiele jest jej skutków. Wszystkie one jednak są negatywne, odbierając nam w pewien sposób radość kontaktów z drugą osobą. O przyczynach i skutkach samotności rozmawiałam z panią Anną Skrzypek-Musiał, która na co dzień pomaga samotność przezwyciężyć.

W swoich obserwacjach osób samotnych natrafiam często na mechanizm, który nazwałem Syndromem Jasia Fasoli. Zupełnie nie chodzi tu o jakieś naśmiewanie się - Jaś Fasola jest dla mnie postacią jednoznacznie tragiczną w swej samotności. Załączony filmik pokazuje o co mi chodzi. Jaś Fasola pragnie cieszyć się Świętami Bożego Narodzenia, ale do tego celu są potrzebni ludzie, bliskie osoby, których Jaś nie ma.

Nikt nie chce się przyznać do swojej samotności. Znajomym zawsze mówimy, że jesteśmy singlami, czy po prostu potrzebujemy więcej przestrzeni. Jednak nie każdy nam jest w stanie w coś takiego uwierzyć. Prawda i tak wyjdzie na jaw. Single (ang. stanu wolnego, pojedynczy) to określenie dla pokolenia głównie 25-35 lat, żyjących szybko, często robiących karierę zawodową. Nie przejmujących się wydatkami i żyjących z dnia na dzień. Nie wiążą się na stałe, tworząc czasem krótkie związki lub spotykając się tylko na jedną noc dla przyjemności. Często lubujących się z nowinkami technicznymi i ubierających się modnie lub wyjątkowo.

Nikt nie zrozumie dlaczego samotność stała się synonimem depresji, dopóki jej nie zazna. Nie mówię tu o samotności po rozstaniu z kimś, tylko o tej długotrwałej, bez przyjaciół i bez wiary w zmianę swojego położenia. Takiej, kiedy każdy wieczór sprawia, że dostrzegamy to, że znów jesteśmy sami i pogrążamy się w monotonii lenistwa. Takiej, w której ciężko nam się uśmiechać i cieszyć ze szczęścia innych i rozmyślać pozytywnie o naszej przyszłości. Tej najprawdziwszej samotności, gdy nie chcemy, by jutro wygrać na loterii i znaleźć miłość swego życia, tylko by jutro nigdy nie nastąpiło.

Dochodzisz do momentu swojego życia, kiedy wyrazy chorobliwa nieśmiałość, fobia społeczna, aspołeczność czy ... , nie są ci obce. Szukasz ich znaczeń i zastanawiasz się nad swoim całym życiem. Pewnie już nie raz myślałeś, Czytelniku, skąd się to wszystko wzięło? Może pamiętasz jeszcze okres swojego życia, kiedy nieśmiałość nie była problemem, a może uważasz, że towarzyszy Ci od zawsze. Postaram się pokazać, że niekoniecznie rodzimy się dotknięci nieśmiałością i jak wiele czynników może się złożyć na jej rozwój.

„Wśród ludzi jest się także samotnym".

Antoine de Saint-Exupery, Mały Książe

Spotkałam w swym życiu ludzi samotnych, którzy samotnie wcale się nie czuli, spotkałam i takich, którzy w otoczeniu rodziny i przyjaciół cierpieli z powodu osamotnienia. Samotność nie wybiera, może spotkać każdego z nas - malucha, który nie zna miłości rodziców, nastolatka zaszczutego przez grupę rówieśniczą, młodą kobietę, która przypomina „kościotrupa", ale w lustrze nadal widzi spasionego prosiaka, mężczyznę, od którego świat wymaga by był romantyczny, zaradny, opiekuńczy, dobrze zarabiał ... no i koniecznie świetnie tańczył, staruszka, który przeżył już wszystko, nawet własne życie.

Bycie samemu nie od razu jest samotnością

Każdy w swoim życiu doświadcza uczucia samotności. To zupełnie naturalne i nie powinniśmy się tego obawiać. Doświadczamy tego uczucia na różnych etapach życia, w różnych sytuacjach i okolicznościach. Dla wielu ludzi samotność, to po prostu bycie samemu. Brak bliskiej osoby, która byłaby tuż obok. Według nich, bycie samemu wyzwala w nich poczucie osamotnienie. Są przekonani, że obecność drugiej osoby rozwiązałaby wszystkie ich kłopoty, a przede wszystkim uwolniłaby ich od tego strasznego poczucia samotności.

Bycie samemu nie od razu jest samotnością

Każdy w swoim życiu doświadcza uczucia samotności. To zupełnie naturalne i nie powinniśmy się tego obawiać. Doświadczamy tego uczucia na różnych etapach życia, w różnych sytuacjach i okolicznościach. Dla wielu ludzi samotność, to po prostu bycie samemu. Brak bliskiej osoby, która byłaby tuż obok. Według nich, bycie samemu wyzwala w nich poczucie osamotnienie. Są przekonani, że obecność drugiej osoby rozwiązałaby wszystkie ich kłopoty, a przede wszystkim uwolniłaby ich od tego strasznego poczucia samotności.

Jak poradzić sobie z poczuciem utraty i jego konsekwencjami u dzieci

ASPEKT TRZECI

Droga Samotna Kobieto, jeśli jesteś matką, zdarza się, że dobro Twoich dzieci spędza Ci sen z powiek. Pragniesz dla nich tego, co najlepsze. Czasem może nawet za bardzo. Starasz się uniknąć wszelkich błędów, dostrzegając problemy nawet tam, gdzie ich nie ma. Tym razem jednak, kiedy ich tata wyjechał lub odszedł, problem jest jak najbardziej realny. Twoje dziecko najprawdopodobniej zmierza się z podobnymi uczuciami i lękami jak Ty sama. Jego reakcja może przyjąć różne formy:

Jak poradzić sobie ze swoim poczuciem utraty i koniecznością przystosowania się do nowej sytuacji (c.d.)

Droga Samotna Kobieto! Męża nie ma. Wszystko jedno, czy jest za granicą czy w swoim nowym życiu. Tak czy inaczej zostałaś sama z wszystkimi problemami dziejącymi się „tu i teraz". Wymagasz od siebie bardzo dużo. Jeśli masz szczęście, ludzie z Twojego otoczenia dostrzegają i doceniają Twoją odwagę  i mądrość, jak również akceptują bezradność, słabości i wspaniałą niedoskonałość. Trwają przy Tobie i możesz na nich liczyć.

Jak poradzić sobie ze swoim poczuciem utraty i koniecznością przystosowania się do nowej sytuacji

ASPEKT DRUGI

Droga Samotna Kobieto! Jeśli aktywnie wspierałaś partnera w jego pragnieniu wyjazdu do pracy za granicę, albo byłaś stroną dążącą do ostatecznego rozstania, zapewne na początku poczujesz ulgę. Świadomość zabezpieczenia finansowego przywróci poczucie bezpieczeństwa; zamieszkanie oddzielnie przyniesie spokój i harmonię. Wcześniej czy później pojawią się jednak również inne, trudniejsze uczucia.

ASPEKT PIERWSZY

Jak przygotować dziecko do wyjazdu/odejścia partnera i ojca

Droga Samotna Kobieto! Bardzo Cię proszę nie traktuj tego, co napiszę poniżej jako instrukcji, którą należy wprowadzić w życie punkt po punkcie. Jeśli jesteś w tej komfortowej sytuacji, że jako rodzina dopiero stanęliście przed problemem wyjazdu taty do pracy za granicę/odejścia, zastanów się, które z podanych poniżej propozycji są dla Ciebie interesujące. Ty sama oraz Twój partner znacie siebie i swoje dzieciaki najlepiej.

I. Jak się pożegnać, żeby móc się znów przywitać

Droga Samotna Kobieto! Teraz, skoro nabrałaś już właściwego dystansu do swojego życia, skoncentrujmy się na tym, jak przygotować Twoją Rodzinę do rozstania. Napisałam, że może mieć ono podobny przebieg do żałoby. Co to oznacza? Zgodnie z literaturą przedmiotu, bez względu na to, czy śmierć (czytaj: utrata, czyli wyjazd lub odejście partnera i taty) przychodzi niespodziewanie, czy jest spodziewana, tego, kto jej doświadcza; tego, kto został czeka cztery lub pięć faz przystosowania. Zdecydowałam się przedstawić tu podział na pięć kolejnych etapów, choć wielu fachowców łączy fazę pierwszą i drugą:

I.  Kontrola i relaks

Droga Samotna Kobieto, jak widzisz BNBS i jego żona SKS najpierw starali się przygotować swoją rodzinę jak najlepiej do Innokrajowego wyjazdu, a później - złagodzić jego efekty, ale nie udało im się uniknąć błędów. No i nie ominęły ich problemy. Strasznie Kudłata Skrzydlata zdecydowanie uległa panice i próbowała kontrolować zbyt wiele czynników naraz. W efekcie nie przestawała być zmęczona, nie potrafiła być wsparciem dla swoich dzieci, a na dodatek nie mogła porozumieć się ze swoim kojocim mężem. Wydawał się być taki nieczuły i niewrażliwy.

Kochany Klanie Kompletnie Kapitalnych Kojotów!

Doszły mnie wieści na temat Waszych, czyli Naszych kłopotów. Ogromnie mnie to zmartwiło. W pierwszej chwili chciałem od razu do Was wracać, ale pomyślałem, że jednak nie jest to dobry pomysł. Tęsknię za Wami ogromnie  i kocham Was najbardziej na świecie, a nawet jeszcze bardziej i chcę, żebyśmy mogli razem spędzać jak najwięcej czasu, ale gdybym został w Kojocim Kraju, ja i Mama musielibyśmy pracować tak dużo, że nie widywalibyśmy się prawie wcale.

BNBS wzdychał i szeptał. Szeptał i wzdychał. Jego głos brzmiał tak cichutko, jakby bawił się ze mną w chowanego. Chociaż nikomu nie było do śmiechu. Wydawało mi się nawet, że na pyszczku mojego Przyjaciela Kojota coś błyskało w świetle księżyca. Może była to łza, a może jakiś zabłąkany świetlik?

- Wiesz, że kocham moje kojąciątka najbardziej na świecie - zaczął. Nie czekając na moją odpowiedź, bo chyba nie było to wcale pytanie, mówił dalej. - Otóż, obawiam się, że one o tym nie wiedzą - jego mina była smutniejsza niż bałwanek na wiosnę.

Kupiłaś książkę, którą reklamowano jako poradnik i właśnie trafiłaś na dziwaczną bajeczkę. Rozczarowana? Mam nadzieję, że mimo to zostaniesz z nami (to znaczy ze mną i Klanem Kompletnie Kapitalnych Kojotów) na chwilę wystarczająco długą, abym mogła Ci wytłumaczyć, skąd wzięły się te zwierzątka. Kojota wymyślił mój mąż. To miał być jego sposób na przekazywanie dzieciom tego, co uważał za ważne. Kojot narodził się jako przyszły nauczyciel, ale również bajkowe alter ego, bo mąż nie bardzo potrafił mówić o swoich uczuciach, a zresztą nasze dziewczynki jeszcze mniej chciały w takich rozmowach z nim uczestniczyć.

Wyobraź sobie Kojota... Zaraz, zaraz! Nie tak! To nie jest taki zwyczajny kojot. To najbardziej niezwykle kojotowaty Kojot, jakiego udało mi się kiedykolwiek spotkać. A możesz mi wierzyć, spotkałam bardzo wiele kojotów. Poznałam go bardzo dawno temu, gdzieś tak miesiąc albo nawet dwa, we wtorek, środę lub jakoś pomiędzy. Siedziałam wtedy, tak jak dziś, na ganku swojego małego domku i piłam wieczorne kakao.

Witaj. Jeśli czytasz te słowa, zapewne czujesz się samotną kobietą, chociaż - być może - gdzieś tam, z dala od domu, jest Twój Mężczyzna. Może wspólnie zdecydowaliście, że wyjazd do pracy za granicę jest najlepszym rozwiązaniem dla Waszej Rodziny. Może On podjął to ryzyko, choć Ty sama wolałabyś, aby pozostał przy Tobie. Może Ty wzięłaś na siebie ciężar decyzji. A może po prostu nie udało się Wam bycie razem i rozstanie stało się dla Was najlepszym wyjściem.

Pani Agnieszka Misiak jest psychologiem z uprawnieniami pedagogicznymi, absolwentką Uniwersytetu Łódzkiego oraz licznych kursów i szkoleń doskonalących z zakresu psychoterapii i psychoedukacji. Aktualnie w trakcie zdobywania uprawnień trenerskich w szkole trenerów Grupy TROP. Współpracuje jako autor - konsultant i/lub ekspert - z licznymi wydawnictwami i portalami psychoedukacyjnymi (m.in. WSiP, adhdonline.pl).

Pani Agnieszka Misiak na portalu Plasterek.pl, sprawuje pieczę nad merytoryczną poprawnością artykułów w zakresie tematyki ADHD oraz poradnictwa dla nauczycieli.

Prof. dr hab. Władysław Łosiak - jest kierownikiem Zakładu Psychologii Klinicznej w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na problematyce stresu, związanych z nim procesów poznawczych i emocjonalnych oraz podstawowych kategorii procesów readaptacji. Pan prof. dr hab. Władysław Łosiak na portalu Plasterek.pl jest Ekspertem, sprawującym pieczę nad merytoryczną poprawnością artykułów w zakresie tematyki stresu.