Baza wiedzy - Artykuły psychologiczne online

Zaczynam tym prowokującym tytułem, bo tak naprawdę słowo „niegrzecznie" niewiele oznacza, ma bardzo subiektywny wydźwięk, dla każdego znaczy co innego. Dla jednego niegrzeczne dziecko to takie, które jest za głośne, dla drugiego takie, które jest za ruchliwe, dla kogoś to dziecko,  które potrafi odpowiedzieć dorosłemu nie, dla innego takie, które nie zna zasad kultury. A może takie które bije? Nie dzieli się? Krzyczy? Rzuca się na podłogę? Zapraszam do spojrzenia na różne zachowania dzieci z perspektywy ich rozwoju, potrzeb i przyczyn zanim zaszufladkujemy je jako niegrzeczne.

Każdy rodzic chce, by jego dziecko było zdrowe, mądre i ... kreatywne. Co to znaczy?

Kreatywne dziecko potrafi stworzyć nowe idee, czyli umie zrobić coś po swojemu, nawet bez wskazania sposobu. Umie samo coś zorganizować, rozwiązać problem, wymyślić zabawę, lepiej dogadywać się z innymi osobami. Umie wykorzystać posiadaną wiedzę. Taki malec wie też, że do celu może dojść różnymi drogami. To umiejętność, która przydaje się nie tylko w dzieciństwie, ale praktycznie w całym życiu. Jak rodzice mogą pomóc dzieciom odkryć swoją kreatywność, a następnie ją rozwijać?

Czy wiesz, dlaczego bliskość, zaufanie i szacunek są najbardziej pomocne w radzeniu sobie za złością małych i dużych dzieci? Budowanie ich po to, aby poradzić sobie ze złością, jest jak jechanie obwodnicą. Czasem, jak dobry kierowca, trzeba wybrać dłuższą drogę, żeby nie stać w korku. Takimi korkami na drodze komunikacji między rodzicami i dziećmi mogą być wybuchy złości.

Zabawa jest elementem łączącym wszystkie cywilizacje świata. W każdym środowisku jest ona  wszechobecna i ciągła. O zabawach dzieci można pisać ogromne eseje i wypracowania.  Wszyscy są zgodni, że zabawa jest warunkiem rozwoju psychicznego, emocjonalnego, intelektualnego i fizycznego dziecka. 

„Dziecko może nauczyć dorosłych trzech rzeczy: cieszyć się bez powodu, być ciągle czymś zajętym i domagać się - ze wszystkich sił - tego, czego pragnie."

(P. Coelho)

Nie mylił się Paul Coelho, stawiając dziecko w roli nauczyciela radości życia, ciągłego zaaferowania i zadziwienia, a także niezwykłej determinacji w dążeniu do wytyczonego celu. By się przekonać jak bardzo trafne są jego słowa, wystarczy stać się towarzyszem dziecka w wędrówce, którą rozpoczyna ono, mając jedynie, a raczej aż 2,5 roku, kończy natomiast, osiągając jakże poważny wiek 6 lat.

Proces kształtowania szczęśliwego człowieka można rozpocząć już w dzieciństwie. Tak zwany efekt Michała Anioła występuje nie tylko w związkach partnerskich, ale także w relacji rodzica z dzieckiem - dowiodły pierwsze tego typu w Polsce badania, przeprowadzone przez psychologa SWPS. Wyniki badań pokazały, że słowa i zachowanie rodzica wobec dzieci mogą mieć duży wpływ na proces „rzeźbienia" ich przez bliskich i przyczynić się do realizacji, spełnienia ich własnych marzeń i celów związanych z własną osobą. 

Rozpoczął się rok szkolny, a więc powraca coroczny dylemat rodziców; jak pomóc dzieciom w adaptacji do przedszkola. Jest to o tyle ważny dylemat, że pierwsze kroki w przedszkolu często wyznaczają dalszą ścieżkę i wpływają na los dziecka w systemie edukacji. Adaptacja jest to proces przystosowywania się do określonych nowych warunków, nowej sytuacji. Pójście do przedszkola, to dla dziecka znalezienie się właśnie w nowej sytuacji, nowej realności. Dziecko doświadczając jej odkrywa, że dotychczasowe wzorce jego zachowania nie do końca tutaj pasują, są niewystarczające. Zaczyna uczuć się nowych wzorców łącząc je z dotychczasowymi lub ... odrzuca je i wtedy mamy trudności w adaptowaniu się dziecka.

Do tej pory omawiałam zaburzenia występujące u dorosłych. Zwykle tak jest, że jeśli mówimy o problemach psychicznych, w pierwszej kolejności myślimy o dorosłych. Jednak nie jest to prawidłowy pogląd - wśród dzieci mogą występować wszystkie te same problemy, a nawet jak okaże się poniżej, więcej. Dzieci i młodzież szkolna nie jest niestety wolna od wszelkiego rodzaju zaburzeń lękowych, można w ich przypadku postawić każdą diagnozę w obrębie tej grupy zaburzeń. Przypomnę Czytelnikom na czym polegały poszczególne zaburzenia i jakie są ewentualne różnice między dziećmi a dorosłymi. Ciekawsze będzie skupienie się na tych dwóch zaburzeniach, które u dorosłych nie występują - lękowe zaburzenie separacyjne oraz fobia szkolna.

Częstą przyczyną zgłoszeń rodziców do psychologa jest onanizacja ich dzieci. Masturbację dziecięcą rozumiemy jako czynność polegającą na stymulowaniu swoich narządów płciowych przez chłopca, czy dziewczynkę poprzez dotykanie ich, kołysanie się, ocieranie. Rodzice różnie reagują na takie zachowania swoich dzieci. Czasem podejmują próbę rozmowy i wytłumaczenia, że tak nie wolno.

Leszek Talko jest autorem takich  bestsellerów jak "Dziecko dla odważnych" czy  "Pomocy, jestem tatą!". W swoich felietonach z perspektywy rodzica opowiada o „magicznym" świecie dzieci. Czytając o niesamowitych, a czasami „strasznych" i niewiarygodnych przygodach Pitula i Kudłatej (bohaterach felietonów, a zarazem pociechach Leszka Talko) niejedna osoba kręci z niedowierzaniem głową. Jednak, jak sam autor zapewnia, wszystkie opisane zdarzenia wydarzyły się naprawdę. Bo dziecko, to morze miłości, które przewraca świat rodziców zupełnie do góry nogami, a skala problemów jaka wraz z nim się pojawia może zaskoczyć niejednego odważnego tatę. 

W artykule pragniemy zająć się relacją rodzica z dzieckiem tej samej płci. Jest to relacja bogata w emocje, znaczenie, wpływ na rozwój poczucia siebie i swojej płci. Wiele rozgrywa się na poziomie świadomym, ale jeszcze więcej na poziomie nieświadomym. Jako rodzice wnosimy w tę relację wiele z tego, co doświadczyliśmy jako dzieci.

Czy chcę by moje dziecko było do mnie podobne?

Każda mama i każdy tata odpowie na to pytanie twierdząco. Każdy pragnie, aby jego dziecko było do niego podobne, może nie we wszystkim ale na pewno rodzic, który dokonuje refleksji na temat podobieństwa swojego dziecka odczuwa przyjemność, że dziecko ma coś z niego. Jest to bardzo ważne, daje rodzicowi poczucie bycia blisko poprzez podobieństwo.

Jednym z fundamentalnych zadań rozwojowych dziecka jest bycie samodzielną i autonomiczną jednostką. Pierwszym krokiem do zrealizowania tego zadania rozwojowego jest umiejętność samodzielnego spania we własnym łóżku.  Bywa to trudne, zarówno dla dziecka jak i dla rodzica. Można powiedzieć, że jest to jedna z przyczyn konfliktów, powód pierwszych poważnych nieporozumień. Sposób, w jaki jest on rozwiązywany jest bardzo ważny dla późniejszych etapów rozwojowych. Matki często prowadzą dialog wewnętrzny kiedy? jak? a nawet po co?

Grudniowy wieczór, Twoje dziecko bez sprzeciwu biegnie umyć zęby  i już po chwili kładzie się do łóżka, nawet nie chce słuchać  bajki na dobranoc tłumacząc, że bardzo chce mu się spać. Mocno zaciska oczy, aby jak najszybciej zasnąć, bo dzisiaj w nocy przyjdzie do niego wyjątkowy gość... Czy wiara dzieci w dobrego staruszka, ubranego w czerwoną kapotę i przemieszczającego się w saniach zaprzęgniętych w renifery, ma sprawiać pociechom tylko radość? Czy może w postaci Mikołaja ukryty jest jakiś głębszy sens? O roli Świętego Mikołaja w życiu dzieci oraz ich rodziców rozmawiałam z Panią Olgą Haller psychologiem, specjalistką counsellingu Gestalt.

Wywyiad z prof. JACKIEM BOMBĄ - kierownikiem Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży CMUJ. Pokolenie dzisiejszych nastolatków częściej niż wcześniejsze płaci depresją za dojrzewanie. Prof. Jacek Bomba w latach 1981-1985 przeprowadził badania, z których wynika, że na depresję cierpiało prawie 20% siedemnastolatków. Z badań przeprowadzonych w Gdańsku i Koszalinie przez prof. Hannę Jaklewicz z Uniwersytetu Gdańskiego wynika, że zaburzenia depresyjne występują u blisko 50% szesnasto- i siedemnastolatków z liceów oraz u 65% ich rówieśników ze szkół zawodowych. 25% wymagało leczenia.

Każdy rodzic pragnie widzieć swoją pociechę zadowoloną, radosną i szczęśliwą. Dzieje się tak ponieważ chce dla swojego dziecka wszystkiego co najlepsze, a uśmiechnięta buzia stanowi potwierdzenie, że mu się to udaje. Jednak czasami w szczęśliwy świat dziecka wkrada się smutek. Wówczas rodzice za wszelką cenę starają się mu zaradzić. Szukając przyczyny, wymyślają różne rozrywki, czy przekupują łakociami, bo smutek przecież nie pasuje do dziecka. Bywa jednak, że ich wysiłki idą na marne, bo nie pomogą, kiedy smutek jest objawem dziecięcej depresji. Co rodzice powinni wówczas zrobić? - Poszukać pomocy i zaakceptować dziecko, odpowiada Pani Maria Bulińska, dziecięca psychoterapeutka, z którą rozmawiałam na temat dziecięcej depresji.

Szkolne osiągnięcia dzieci, to jedna z głównych przyczyn wchodzenia w konflikty rodziców i ich pociechy w okresie szkolnym, a odmienna perspektywa patrzenia na naukę, to główny katalizator tych konfliktów. Ta sama idea czy doświadczenie, dla dziecka i jego rodzica, mogą mieć całkowicie odmienne znaczenie, choć obu stronom wydaje się, że doświadczają tego samego.  Rodzice niepokojąc się wynikami nauki swoich dzieci, myślą o ich przyszłości, pragnąc aby osiągnęły w życiu sukces społeczny i zawodowy, co w ich mniemaniu ma nieodzowny związek z osiągnięciami szkolnymi.

Dla większości z nas okres dzieciństwa jawi się jako czas beztroski, bezpieczeństwa i radości. Problemy  z jakimi borykamy się w codziennym życiu powodują, że na własne dzieciństwo patrzymy jak „na raj utracony". Zapominamy o tym, że będąc dziećmi nie zawsze było nam łatwo, mieliśmy swoje problemy, zmartwienia, a z naszych ust bardzo często padały słowa chcę być już dorosły/a.  Niestety gloryfikując swoje dzieciństwo (jakże często niesłusznie) przenosimy taki punkt widzenia na własne dzieci. (...)

Franik niedługo skończy trzy lata. Jest bystrym, uroczym chłopcem otwartym na świat i nowe przygody. Wiąże się to jednak z częstymi kontuzjami, jak to w tym wieku bywa. Kiedy się uderzy czy  skaleczy przychodzi do rodziców z prośbą pocałuj. Jak za dotknięciem różdżki pocałowane miejsce natychmiast przestaje boleć i Franek z radością wraca do przerwanej zabawy. Pewnego razu chłopiec przyszedł do taty ze skargą  boli mnie siusiak - pocałuj!

Cały rok czekamy na urlop, a nasze pociechy na wakacje. Wreszcie nadchodzi tak upragniony czas wolny od pracy i nauki. Czy Twoja rodzina spędzi go przyjemnie, odpocznie, zrealizuje swoje wakacyjne plany? Przede wszystkim zależy to od tego, czy wcześniej odpowiednio przygotujecie siebie i Wasze dzieci. Psycholog - Pani Nina Szalas uważa, że aby rodzinny wypoczynek zaliczyć do udanych, planując wakacje należy uwzględnić potrzeby i życzenia każdego członka rodziny - kilkuletniego, wszędobylskiego brzdąca, zbuntowanego nastolatka i wiecznie zabieganych rodziców.

Przed nami wakacje,  a więc czas wolności, swobody i beztroski - szczególnie dla dzieci i młodzieży.  Okres ten wiąże się jednak z wieloma zagrożeniami, o których warto wiedzieć, aby ustrzec przed nimi dzieci. O wakacyjnych zagrożeniach i sposobach ich przeciwdziałania rozmawiałam z pracownikiem Centrum Młodzieży im. dr Henryka Jordana w Krakowie - pedagogiem, Panią Teresą Kwinta.

Dla większości rodziców, określenie stopnia, w jakim mogą pozwolić swojemu dziecku na samodzielność jest ogromnym wyzwaniem. Z jednej strony doskonale zdają sobie sprawę, że stopniowe oddalanie się dziecka od rodziców, jest naturalnym procesem wychowawczym i efektem rozwoju, z drugiej strony, wizja samodzielnej pociechy budzi ich sprzeciw wynikający z naturalnej potrzeby chronienia „przed całym złem" tego świata.

Dzieci i bociany, czyli o szczęściu w małżeństwie

W bajkach bocian przynosi dzieci w koszyku do oczekujących lub zaskoczonych rodziców. Ludowa mądrość zaś głosi, że tam gdzie bocian wybiera miejsce na swoje gniazdo, tam też przynosi  zdrowie. Pierwsze stwierdzenie być może zrodziło się z fantazji rodzica, który nie wiedział jak rozprawiać z dzieckiem o seksie; drugie mogło być sformułowane na drodze obserwacji, bo tak się składa, że bocian lubi te same miejsca, co ludziom służą na zdrowie. O tym, czy oba stwierdzenia da się połączyć, zamieniając słowo zdrowie - szczęściem, będzie w niniejszym artykule. Innymi słowy, zobaczymy ile radości dzieci mogą przynieść lub zabrać rodzicom.

Święty Augustyn  w swoim  głównym dziele teologicznym „O państwie Bożym" opisuje dziecko jako „ludzkie szczenię", tak złe i głupie, że gdyby nie było nadzorowane przez dorosłych z przyjemnością robiłoby tylko to co złe i zabronione. Według Augustyna dzieciństwo pozbawione jest wszelkiej wartości czy  specyfiki. Jedyną słuszną drogą postępowania z dzieckiem jest stosowanie kar. Pasek, pięści, groźby, zastraszanie, psychiczna presja - to  konieczne narzędzia w wychowaniu i edukacji.  Według Augustyna dziecko to nie człowiek, staje się nim dopiero po osiągnięciu pełnoletniości.

A kim dziecko jest dla Ciebie?

Czy przyznajesz mu pełne prawo do jego człowieczeństwa?

Macierzyństwo to jedna z najbardziej naturalnych cech kobiet, które od zawsze zachodziły w ciążę, rodziły i wychowywały dzieci. Traktowano to jak naturalny proces, nie wymagający głębszej analizy, ani specjalnego przygotowania. Na szczęście z takim rozumowaniem spotykamy  się coraz rzadziej i to nie tylko wśród samych kobiet...

O tym, jak przygotować się do macierzyństwa, co zrobić, aby był to czas osobistego rozwoju, jak macierzyństwo wpływa na poczucie własnej kobiecości rozmawiałam z Panią Moniką Lipowską-Hajduk, psychologiem, pedagogiem, trenerem i mamą.

Czas przed pojawieniem się dziecka,  to okres w życiu kobiety, w którym praca zawodowa odgrywa niebagatelną rolę, nie tylko z ekonomicznego punktu widzenia. Zajmuje ona wręcz pierwszoplanowe miejsce w hierarchii wartości. Wiąże się z nią wiele ambicji, planów i marzeń. Dominuje chęć robienia kariery, wspinania się po szczeblach rozwoju zawodowego, realizowania sie poprzez wykonywanie coraz trudniejszych, ale też coraz bardziej prestiżowych obowiązków. Z uwagi na centralne miejsce, jakie zajmuje praca zawodowa i kariera w życiu kobiet, decyzja o posiadaniu dziecka bardzo często schodzi na dalszy plan i jest odkładana w czasie. 

Jako rodzice i wychowawcy „od zawsze" poszukujemy tego rodzaju „pomysłów na dzieci", które - prowadząc do zamierzonych przez nas efektów - nie byłyby zbyt ekspansywne i raniące dla delikatnych (a jednocześnie tak trudnych do okiełznania) istot. Nie istnieje jeden zbiór sensownych metod wychowawczo-edukacyjnych, a te, które sprawdziły się nam niedawno, dziś - ku naszej dezorientacji - już nie działają (machamy zdobytą w czasie specjalnego kursu „wychowawczą różyczką", a tu nic!). Nie mówiąc już o tym, że „recepty" naszych przyjaciół najczęściej nie działają na NASZE dziecko ... DLATEGO TEŻ - im więcej twórczych pomysłów będziemy mieć w repertuarze własnych reakcji, tym większa szansa na to, że któreś z nich zadziałają jednak na naszego malucha, starszaka czy nastolatka.

17.02. ŚWIATOWY DZIEŃ KOTA

Wyobraź sobie, wracasz do domu po ciężkim dniu. Zdenerwowany bo w pracy kołowrotek (zresztą jak zawsze), zmęczony bo po kolejnej zarwanej nocy (nie ostatniej), sfrustrowany bo znowu nie udało Ci się wszystkiego załatwić (gdyby tak doba miała 48 h), obolały bo stare urazy znowu się odezwały. Przekręcasz klucz w zamku, otwierasz drzwi, a tu na Twoje spotkanie wybiega on. Ociera się o Twoje nogi prężąc grzbiet i rozkosznie mruczy domagając się pieszczot.

[...]Z moich osobistych doświadczeń wynika bowiem, że satysfakcja z bycia matką, podobnie jak duma z bycia ojcem, nie jest czymś naturalnym , co spływa na ciebie wraz z osłabnięciem bólów porodowych i falą mleka tryskającą z piersi. Jest czymś czego trzeba się nauczyć, często w morzu frustracji, złości i przemęczenia. Przy nastawieniu, że Dziecko jest jedynie Szczęściem spadającym z nieba, które tak jak w reklamach telewizyjnych jest zawsze czyściutkie i uśmiechnięte, a jego rodzice wyspani i szczęśliwi, realia mocno dają w dupę.

Do polskich przedszkoli weszła nowa moda: chłopców zachęca się do opieki nad misiami, a dziewczynki do reperowania dachu domku dla lalek. Pistolety, żołnierzyki i miecze lądują w piwnicy, bo rzekomo wzbudzają w dzieciach agresję. Czy taka cenzura ma sens?

Rodzice mają prawo do opieki nad dzieckiem, jego prezentacji, zarządu jego majątkiem oraz wychowania dziecka. Należy to także do ich obowiązków. Władza rodzicielska powstaje z chwilą urodzenia się dziecka i trwa aż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości. Poza przewidywanymi przez prawo wyjątkami przysługuje ona obojgu rodzicom

W krainie smoków

PSYCHOLOGICZNE  FORMY  PRACY  Z  BAJKĄ   EDUKACYJNĄ

Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie kilku istotnych (spośród wielu możliwych) psychologicznych form pracy z wybraną bajką edukacyjną, jaką jest spisana przez włoskiego duchownego i psychoterapeutę Bruno Ferrero (1998) opowieść zatytułowana W Krainie Smoków.
Historia ta mogłaby oczywiście zostać zastąpiona wieloma innymi tekstami - podstawowe kryterium jej wyboru związane jest jednak z faktem, iż narracja ta w interesujący sposób podejmuje temat, który stanowi - nie tylko w moim rozumieniu - niezbędny punkt wyjścia dla kolejnych, bardziej szczegółowych psychologicznych form pogłębionej pracy edukacyjnej.

O tym, że bycie tatą to świetna sprawa nie trzeba pewnie prawie nikogo przekonywać, a mnie jako kobiecie tym bardziej nie wypada. Pod stwierdzeniem, że ojcostwo to przygoda życia podpisze się niejeden tata, ale o tym, że czasem nie ma sił, cierpliwości, chęci, mówi się po cichu i to i tak nie zawsze.

Wynalezienie Internetu, podobnie jak upowszechnienie pisma, ekspansja telewizji, czy dostęp do telefonii komórkowej, zmieniły sposób funkcjonowania współczesnego człowieka. Zapraszamy do poczytania o potencjale tego medium.

Kłamstwo w sposób dotkliwy narusza poczucie bliskości, przynależności i wzajemnego zaufania, szczególnie w bliskich relacjach. Kiedy dziecko kłamie, czujemy jako rodzice przykrość, złość, wstyd, rozczarowanie. Jest to spowodowane nie tylko faktem złamania społecznych norm postępowania czy moralnego błędu, lecz osobistym zranieniem, jeśli to my zostaliśmy okłamani. Dlatego konstruktywna reakcja na kłamstwo dziecka to coś więcej niż obwinianie i karanie.

Warto podkreślić, iż „lecznicze" właściwości obcowania człowieka z opowiadanymi bądź czytanymi historiami narracyjnymi znane są nieomalże „od zawsze" : poczynając od przekazów czysto werbalnych (tzw. oral histories) wokół płonącego ogniska gromadzącego słuchaczy w swym „magicznym kręgu", poprzez udokumentowane jako „leczące duszę" odczytywanie świętych tekstów w XVII - szpitalach psychiatrycznych - czy uniwersalne przekonanie o „prawdziwości opowieści o opowieściach" mitycznej Szeherezady - po współczesne badania nad skutecznością narracyjnych metod wykorzystywanych w procesie psychoterapii. 

Jako rodzice pragniemy być konsekwentni i wyrozumiali, stanowczy i łagodni zarazem. Nie chcemy, żeby nasze dzieci jadły na obiad chipsy, a po szkole siedziały do wieczora przed komputerem. Marzymy, żeby miały wrodzone zamiłowanie do nauki i do sprzątania. I żeby na dodatek rozumiały, dlaczego im jednego zabraniamy, a innego wymagamy. Kiedy więc dziecko na naszą mądrość wychowawczą mówi „nie", stajemy między młotem a kowadłem: upierać się czy odpuścić?

Twoje dziecko ma trudności z utrzymaniem uwagi podczas lekcji lub zabawy,  nie dokańcza rozpoczętych zadań, sprawia wrażenie, że nie słyszy, co się do niego mówi, często gubi swoje rzeczy, zapomina o tym, co miało przed chwilą zrobić? Zanim zaczniesz się niepokoić, czy to już ADHD, sprawdź, z czego mogą wynikać zaburzenia koncentracji uwagi i jak pomóc dziecku w ich przezwyciężeniu.

Pani Agnieszka Misiak jest psychologiem z uprawnieniami pedagogicznymi, absolwentką Uniwersytetu Łódzkiego oraz licznych kursów i szkoleń doskonalących z zakresu psychoterapii i psychoedukacji. Aktualnie w trakcie zdobywania uprawnień trenerskich w szkole trenerów Grupy TROP. Współpracuje jako autor - konsultant i/lub ekspert - z licznymi wydawnictwami i portalami psychoedukacyjnymi (m.in. WSiP, adhdonline.pl).

Pani Agnieszka Misiak na portalu Plasterek.pl, sprawuje pieczę nad merytoryczną poprawnością artykułów w zakresie tematyki ADHD oraz poradnictwa dla nauczycieli.

Prof. dr hab. Władysław Łosiak - jest kierownikiem Zakładu Psychologii Klinicznej w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na problematyce stresu, związanych z nim procesów poznawczych i emocjonalnych oraz podstawowych kategorii procesów readaptacji. Pan prof. dr hab. Władysław Łosiak na portalu Plasterek.pl jest Ekspertem, sprawującym pieczę nad merytoryczną poprawnością artykułów w zakresie tematyki stresu.